Го користам терминот даночна оаза од две причини – Јасно е дека кај нас овие места се познати како „даночен рај“, но ниту зборот „рај“ во македонскиот јазик има множина, а ни преводот на фразата од каде потекнува ова именување не е правилен (tax haven – даночнo засолниште).
Даночна оаза е секое законодавство кое нуди поволни даночни услови, ниско или никакво оданочување и финансиска тајна за привлекување странски поединци и компании. Овие јурисдикции често се критикувани дека овозможуваат избегнување и затајување данок, што резултира со губење на јавниот приход за многу земји. Додека даночните оази имаат корист од одредени бизниси и богати поединци, тие создаваат значителни предизвици за глобалното економско управување.
Државите кои се сметаат за даночна оаза имаат неколку заеднички карактеристики:
- Нула или ниски корпоративни даноци и даноци на доход.
- Строги закони за банкарска тајна за заштита на идентитетот на клиентите.
- Минимални барања за финансиско известување за компаниите.
- Договори за двојно оданочување за да се избегне оданочување во повеќе јурисдикции.
Добро познати примери се Швајцарија, Кајмански Острови, Луксембург, Бермуда, Сингапур и други.
Стратегии на користење
Компаниите или физичките лица ги користат поволностите на даночната оаза со префрлање на добивката или имотот во овие јурисдикции, дури и ако таму вршат мала или никаква реална економска активност. Две вообичаени стратегии за користење се:
- Трансферни цени: Мултинационалните корпорации манипулираат со трансакциите меѓу компаниите за да ја распределат добивката во законодавства со ниски даноци.
- Офшор фондови и shell – компании: богатите поединци создаваат оф-шор ентитети за да ја сокријат сопственоста и да ги намалат даноците на наследство или капитална добивка.
На пример, една компанија може да пријави профит на Кајманските Острови – каде корпоративниот данок е нула – додека нејзиниот вистински бизнис се одвива во земја со повисоки даноци.
Кој е вклучен
Мултинационални корпорации: Компаниите како Гугл, Епл и Амазон се обвинети за префрлање на профитот кон јурисдикции со ниски даноци.
Богати поединци: Милијардерите и поединците со висока нето вредност користат оф-шор сметки за да го заштитат своето богатство од оданочување.
Финансиски институции: Банките и консултантските компании го олеснуваат формирањето на оф-шор компании и фондови.
Владата на даночната оаза: Се дизајнираат даночни политики за да привлечат странски капитал, честопати станувајќи зависни од финансискиот сектор.
Влијанието на даночната оаза
Губење на јавни приходи – Даночната оаза ги намалува владините приходи со тоа што им овозможува на компаниите и поединците да избегнуваат даноци. Според студиите на Меѓународниот монетарен фонд (ММФ), државите во светот губат приближно 500 милијарди долари годишно поради стратегиите за избегнување даноци кои вклучуваат даночни оази.
Глобална нееднаквост – Даночните оази ја влошуваат нееднаквоста со тоа што им дозволуваат на богатите да го избегнат оданочувањето, оставајќи ги лицата со средни и ниски примања да сносат поголем даночен товар. Ова ја нагризува способноста на владите да инвестираат во основните услуги како што се образованието, здравството и инфраструктурата.
Пречка за фер конкуренција – Со тоа што им дозволуваат на некои фирми да ги намалат даночните оптоварувања, даночните оази создаваат нерамномерен терен за игра. Помалите или чисто домашните бизниси не можат да ги искористат предностите на оф-шор даночните структури, што им отежнува да се натпреваруваат со поголемите, мултинационални корпорации.
Финансиска нестабилност и корупција – Тајноста што ја обезбедуваат даночните оази поттикнува недозволени активности, како што се перење пари и даночно затајување. Надлежностите на даночните оази се вмешани во различни скандали, вклучувајќи ги и „Панамските документи“ и „Рајските документи“, кои открија како политичарите, корпоративните лидери и познатите личности криеле имот на офшор сметки.
Како да користите даночна оаза
1. Отворање оф-шор компанија
Оф-шор компанија е правно лице кое е инкорпорирано во даночна оаза, но работи на друго место. Овие компании често се користат за префрлање на добивката во јурисдикции со ниски даноци.
Чекори:
- Се избира даночна оаза (на пр. Кајмански Острови, Бермуди или Британските Девствени острови).
- Се ангажира локален агент или правна фирма за да ја регистрира компанијата.
- Користете номинални директори или акционери за да ги скриете вистинските сопственици, доколку тоа го дозволува јурисдикцијата.
Пример: мултинационална компанија може да регистрира оф-шор подружница во даночен рај, насочувајќи ги профитите таму за да има корист од 0% корпоративен данок.
2. Креирање на офшор фондација
Богатите поединци користат офшор фондации за анонимно да чуваат средства и да ги минимизираат даноците на наследство или богатство.
Чекори:
- Пренесете ги средствата (недвижен имот, акции, итн.) во фондација регистрирана во даночна оаза.
- Назначете повереници или менаџери да ги контролираат средствата во ваше име.
- Погрижете се фондацијата да работи во рамките на законите за тајност за да се избегне јавно откривање на сопственоста.
Пример: Едно семејство може да основа фондација на Каналските Острови за да избегне даноци на наследство во нивната матична земја.
3. Користење на трансферни цени за промена на профитот
Мултинационалните корпорации користат трансферни цени за да ја распределат добивката на подружниците во јурисдикции со ниски даноци.
Чекори:
- Поставете повеќе подружници низ различни земји, вклучително и даночна оаза.
- Користете интерни трансакции во компанијата (на пр., продажба на стоки или услуги) за да ја префрлите добивката.
- Пријавете го најголемиот дел од добивката во подружницата во даночна оаза, каде даноците се минимални.
Пример: Компанија во земја со високи даноци продава производи на својата оф-шор подружница по ниски цени, а потоа ги „пумпа“ цените при препродавање на пазарот, префрлајќи ја добивката на офшор.
4. Банкарство на оф-шор сметки
Отворањето оф-шор банкарски сметки им овозможува на поединците или бизнисите да го заштитат богатството од даноци, валутни контроли или политички ризици.
Чекори:
- Изберете банка во даночна оаза (на пр., Швајцарија, Сингапур).
- Обезбедете ги потребните документи (иако многу даночни оази имаат минимални барања за исполнување).
- Депонирајте средства и вршете трансакции преку оф-шор сметката.
Пример: еден претприемач може да чува профит на швајцарска сметка за да избегне даноци за репатријација во нивната матична земја.
5. Искористување на договорите за двојно оданочување
Некои даночни оази имаат договори за двојно оданочување со други земји, дозволувајќи им на компаниите или поединците да избегнуваат плаќање даноци во двете јурисдикции.
Чекори:
- Идентификувајте ги даночните оази со поволни договори со вашата матична земја.
- Структурирајте го вашиот приход да тече низ јурисдикцијата на даночната оаза.
- Плаќајте намалени или нула даноци благодарение на одредбите од договорот за избегнување двојно оданочување.
Пример: Еден бизнис може да ги насочува инвестициите низ Луксембург за да има корист од неговите даночни договори со повеќе земји.
6. Управување со криптовалути и дигитални средства
Со порастот на криптовалутите, даночните оази станаа центри за крипто-инвеститори и блокчејн бизниси.
Чекори:
- Поставете крипто-wallet или компанија во даночна јурисдикција како Малта.
- Чувајте или тргувајте со криптовалути, искористувајќи ги ниските или нула даноци на капитални добивки.
- Усогласете се со законите на даночната оаза и со меѓународните правила за спречување на перење пари.
Пример: Крипто-инвеститор може да ги премести своите средства во јурисдикција каде што крипто добивките не се оданочуваат.
Ризици и правни размислувања
Даночно затајување наспроти даночно избегнување – додека избегнувањето данок е легално, даночното затајување – непријавување приход – е незаконско и може да резултира со парични казни или затвор.
Меѓународни регулативи – организациите како што се OECD и FATF ги „репресираат“ даночните оази преку промовирање на транспарентност и размена на информации меѓу земјите.
Ризик за угледот – Користењето на даночните оази може да привлече негативно медиумско внимание и да му наштети на угледот на поединци или компании.
Колку чини даночната оаза
Согласно искуствата што ги имаме од досегашната работа, но и кратките дополнителни истражувања што ги направивме, трошоците за користење на даночни оази значително се разликуваат во зависност од видот на компанијата, јурисдикцијата и потребните услуги. Ќе направам краток преглед на стандардните трошоци поврзани со основањето и одржувањето на оф-шор компании, фондови или банкарски сметки во даночните оази.
1. Регистрирање оф-шор компанија
- Надоместоци за основање: $1.000 до $5.000 (во зависност од јурисдикцијата и сложеноста)
Примери:
- Британски Девствени Острови (BVI): ~ 1.500 долари
- Кајмански Острови: ~ 3.000 до 5.000 долари
- Годишен надоместок за одржување: 500 до 3.000 долари годишно за такси за обновување, регистрирани агенти и известување за усогласеност. Некои јурисдикции наплаќаат франшиза или државни давачки (на пример, 450 долари годишно во BVI).
- Дополнителни трошоци: Номинални директори или акционери (ако се сака приватност): 500 до 2.000 долари годишно.
- Правни и консултантски трошоци: Во зависност од структурата, консултантите може да наплатат од 2.000 до 10.000 долари за совет за усогласеност и даночна оптимизација.
2. Отворање оф-шор банкарска сметка
- Надоместоци за отворање сметка: 500 до 5.000 долари, во зависност од банката и јурисдикцијата (на пример, Швајцарија, Сингапур). Некои банки бараат почетни депозити од 10.000 до 500.000 УСД за премиум или корпоративни сметки.
- Месечни надоместоци за одржување: 20 до 500 долари месечно, во зависност од типот на сметката (лична или корпоративна).
- Надоместоци за трансакции: Дополнителни такси за безготовински трансфери, конверзија на валута или меѓународни трансакции (обично од 20 до 100 долари по трансакција).
3. Поставување труст или фондација
- Надоместоци за првично поставување: 3.000 до 10.000 долари за создавање на оф-шор труст или фондација (на пр., на Каналските Острови или Лихтенштајн).
- Годишен надоместок за одржување: 2.000 до 5.000 долари годишно за услуги на доверител, правна поддршка и барања за известување.
- Дополнителни трошоци: Консултантите може да наплаќаат за планирање на имот или даночен совет, кој може да се движи од 5.000 до 20.000 долари, во зависност од сложеноста.
4. Правни и консултантски услуги
- Сметководители и даночни советници: 2.000 до 10.000 долари годишно за да се обезбеди усогласеност со меѓународните и домашните регулативи.
- Адвокати и советници за труст и фондации: Комплексните структури може да бараат специјализирани правни услуги, со трошоци кои се движат од 200 до 1.000 долари на час.
- Постојаното усогласување, како што е исполнувањето на барањата на KYC (Запознајте го вашиот клиент), може да ги зголеми оперативните трошоци.
5. Вкупни годишни трошоци (проценка)
Основно поставување (оф-шор компанија + банкарска сметка) – 2.000 до 10.000 долари годишно
Комплексно поставување (Труст/Фондација + Услуги на номинални сопственици и акционери) – 10.000 до 50.000 долари годишно
Забелешка: Вкупните трошоци варираат во зависност од јурисдикцијата, користењето на премиум услуги и дали субјектот бара сложени правни структури или постојан професионален совет.
Примери по јурисдикција
- Британски Девствени Острови (BVI):
Формирање компанија: околу 1.500 долари; Годишно обновување: околу 450 долари.
- Кајмански Острови:
Трошоци за регистрација: од 3.000 до 5.000 долари; Надоместоци за управување со труст: приближно 10.000 долари годишно.
- Швајцарија:
Приватното банкарство бара почетни депозити од 100.000 до 500.000 долари, со месечни надоместоци.
Користењето на даночниот рај може да чини некаде од неколку илјади долари до десетици илјади годишно, во зависност од сложеноста и видот на структурата. Основните оф-шор компании се релативно достапни, но премиум услугите како што се трустовите, номинални директори и банкарството на високо ниво може неколкукратно да ги зголемат трошоците. За бизнисите и поединците со висока нето вредност, овие трошоци често се помали со даночните заштеди и придобивките од заштитата на имотот, па затоа и ги користат.
Колку се легални (и етички)
Легални се – не се етички. Даночните оази дефинитивно се легални. Постојат бидејќи државите и нивните законодавства креирале закони кои системите во овие држави ги претвориле во еден вид даночни оази. Целокупната работа на правните и физичките лица во овие финансиски системи е во согласност со нивните даночни и финансиски закони.
Во бизнисот има многу мало или никакво место за етиката, но таа сепак постои во законодавствата на државите кои не се даночни оази. Користењето на поволностите што ги нудат овие системи ги нарушуваат основните пазарни и финансиски принципи врз кои е заснована модерната глобална економија. Од нерамноправна конкуренција до можност за корупција и криминал, даночните оази имаат широк спектар на „матни“ карактеристики кои се користат од страна на бизнисите и нивните сопственици.
Организации како OECD (Организација за економска соработка и развој) се трудат да ги укинат (или барем репресираат) даночните оази со разни меѓународни конвенции и договори. Нивните дејности се насочени кон контрола на договорите на нивните членки со државите – даночни оази (двојно оданочување, трансферни цени, девизни трансакции и банкарски провизии) и максимално намалување на можноста компаниите да ги користат овие даночни оази за предност во нерамноправната пазарна борба.
Во овој дел секогаш може да ја додадеме и политичката страна во оваа приказна – користењето на даночни оази од страна на политичари, државни лидери и функционери значително ја намалува нивната политичка моќ и релевантност. Особено забележливо е влијанието на даночните оази во политиката при повремените „протекувања“ на документи и информации за корисниците на даночни оази.
Каде запира оваа приказна
Во минатото богатството го закопувале во ниви и шуми, фрлале ковчези со злато во морињата. Се криеле земјоделските производи за да не се плати данок. Денес парите се кријат во даночни оази. Во човечката потсвест е нагонот да ги намали давачките – парични и сите останати. Додека постои светот и глобалната економија е изградена на денешните принципи, даночните оази се реалност која постои и ќе продолжи да се користи.
