Годишен одмор во нашите закони – FB#5
July 23, 2025
Платениот одмор е едно од основните права на вработените во Македонија, но многумина се соочуваат со прашањето: што се случува со неискористените денови одмор? Дали пропаѓаат, може ли да се пренесат или да се исплатат? Да ги разгледаме можностите според Законот за работни односи, практичните опции за вработените и совети за максимално искористување на вашиот одмор.
Што вели законот за платениот одмор во Македонија?
Според Законот за работни односи на Република Северна Македонија, секој вработен со полно работно време има право на минимум 20 работни дена платен годишен одмор во текот на годината. Овој број може да се зголеми во зависност од:
-
Работниот стаж: Дополнителни денови за вработени со подолг стаж.
-
Услови на работа: На пример, работа во тешки или штетни услови може да донесе повеќе денови.
-
Колективни договори: Некои компании нудат повеќе од минималните 20 дена преку колективни договори.
Одморот се пресметува врз основа на календарската година (1 јануари – 31 декември), а вработените мора да го искористат во рамките на таа година или во рок од 6 месеци по нејзиниот крај.
Што се случува со неискористените денови одмор?
Многу вработени во Македонија не го користат целиот годишен одмор поради работни обврски, лични причини или недостаток на планирање. Еве што вели законот за неискористените денови:
-
Пренос во следната година: Според Законот за работни односи, неискористените денови одмор може да се пренесат и да се искористат до 30 јуни наредната година. На пример, ако не сте ги искористиле сите денови одмор за 2025 година, имате рок до 30 јуни 2026 да ги искористите.
-
Пропаѓање на деновите: Ако не ги искористите до 30 јуни наредната година, тие денови пропаѓаат и не можете да ги користите подоцна.
-
Исплата на неискористен одмор: Законот не предвидува задолжителна исплата на неискористените денови одмор, освен во случај на престанок на работниот однос. Во тој случај, работодавачот е должен да ви исплати надомест за неискористените денови, пресметан врз основа на вашата просечна плата.
Може ли да се „продаде“ одморот?
Во Македонија, „продажбата“ на платениот одмор (т.е. добивање паричен надомест наместо користење на деновите) не е вообичаена практика и не е експлицитно предвидена од законот, освен при прекин на работниот однос. Сепак, некои компании можат да понудат флексибилни договори за исплата, но ова зависи од внатрешните политики на компанијата и не е регулирано со закон.
Практични совети за искористување на платениот одмор
За да го искористите максимумот од вашиот платен одмор и да избегнете губење на денови, следете ги овие совети:
-
Планирајте однапред: Поднесете барање за одмор рано во годината за да избегнете конфликти со колегите или работните обврски. Користете алатки како Google Calendar за да го следите вашиот распоред.
-
Комуницирајте со работодавачот: Разговарајте со вашиот работодавач за можноста за пренос на денови или за флексибилни датуми за одмор.
-
Комбинирајте одмор со празници: Искористете ги државните празници за да го продолжите одморот без да трошите дополнителни денови.
-
Фокусирајте се на баланс: Одморот е важен за менталното и физичкото здравје. Дури и краток одмор може да ја подобри продуктивноста, според студиите кои покажуваат дека одморот го намалува стресот за 40%.
Што ако работодавачот не дозволи користење на одморот?
Ако работодавачот ви го ускратува правото на платен одмор, тоа е прекршок на Законот за работни односи. Во такви случаи:
- Контактирајте синдикат: Ако сте член на синдикат, побарајте поддршка за заштита на вашите права.
- Консултирајте се со правник: Правен советник може да ви помогне да поднесете жалба до Инспекторатот за труд.
- Проверете го договорот: Прегледајте го вашиот договор за работа за да се уверите во условите за одмор.
Годишниот одмор е поважен од што мислиме...
Платениот одмор не е само законско право, туку и клучен за вашето здравје и продуктивност. Неискористените денови одмор можат да пропаднат, па затоа е важно да ги планирате навреме. Со правилна организација и комуникација со работодавачот, можете да го искористите секој ден за одмор и да се вратите на работа освежени.
Не дозволувајте вашите денови платен одмор да пропаднат! Планирајте го одморот навреме, искористете ги до 30 јуни наредната година и уживајте во заслужениот одмор.
